Osiedle „Tysiąclecia”

19 czerwca 1947 r. z inicjatywy działacza spółdzielczego, dyrektora ówczesnej delegatury spółdzielni spożywców „Społem" Edmunda Tomaszewskiego, powstała Białostocka Spółdzielnia Mieszkaniowa. Początkowo spółdzielnia zajmowała się odbudową na potrzeby mieszkalnictwa zniszczonych w centrum budynków. Dopiero w 1959 r. BSM rozpoczęła budowę pierwszego zwartego osiedla mieszkaniowego w Białymstoku na terenie pomiędzy ul. Garbarską i Szosą Zwierzyniecką o powierzchni 25 ha.

Uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego pod pierwszy budynek przy ul. Garbarskiej (ob. Waszyngtona 25 d) na tym osiedlu odbyło się w dniu 22 sierpnia 1959 r. W sumie znajdowały się tu pierwotnie 34 mieszkania. W piwnicy znalazło się nawet miejsce na 4 garaże podziemne. Charakterystyczne są także przyblokowe ogródki od strony wejścia oraz balkonów. Do wykonania elewacji budynku użyto bodaj po raz pierwszy na terenie miasta cegły silikatowej, z której zbudowano właściwie całe osiedle. Początkowo osiedle nazwano „Garbarska", zaś w dniu 22 lipca 1966 r. nadano mu noszącą do dziś nazwę „Tysiąclecia". Osiedle pod względem urbanistycznym i dokumentacji technicznej zaprojektował inż. Marian Najmowicz z Biura Projektów „Inwestprojekt". Wykonawcą było zaś Białostockie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego. Realizacja osiedla została zakończona w 1996 roku. W projekcie koncepcyjnym osiedla przyjęto zasadę podziału zabudowy na kolonie, oddzielone od siebie ciągami zieleni, komunikacji pieszej oraz usługami. Wśród zabudowy przewidziano zieleń spacerową, ukrywającą do czasu likwidacji starą zabudowę. W centrum, przy skrzyżowaniu ciągu zieleni z ulicą Wesołą zlokalizowano ośrodek handlowo – usługowy składający się z czterech pawilonów i dużego parkingu samochodowego. Punkt centralny osiedla podkreślają 3 wieżowce 11-kondygnacyjne. W bezpośrednim sąsiedztwie budynków mieszkalnych urządzono placyki zabaw dla dzieci najmłodszych. Natomiast dla dzieci starszych i młodzieży przewidziano ośrodek sportowo-rekreacyjny w ciągu zieleni, w bezpośrednim sąsiedztwie krytego basenu kąpielowego. Zaprojektowano 2 szkoły podstawowe, 3 przedszkola, 1 żłobek oraz przychodnię lekarską. Główną osią komunikacyjną osiedla jest ulica Wesoła zbudowana w czynie społecznym w 1964 r. z okazji XX-lecia PRL, co zostało upamiętnione w formie tablicy zamontowanej na ścianie budynku przy ul. Zwierzynieckiej 21/1. Osiedle zabudowane jest budynkami mieszkalnymi w przeważającej większości o wysokości 4-5 kondygnacji i od 3-7 klatkowymi domami. Na początku lat 70. XX w. na terenie osiedla znajdowało się ogółem 48 budynków mieszkalnych z 2541 mieszkaniami, wybudowanych z cegły metodą tradycyjną. Jedynie zespół centralny 3 wieżowców 11-kondygnacyjnych wybudowano w konstrukcji monolitycznej i przy ul. Zwierzynieckiej zespół 3 budynków oszczędnych o głębokim trakcie, które odbiegają od reguły. Występują też nieliczne uzupełniające kompozycje punktowe (8 budynków) również wybudowane w technologii tradycyjnej. Zgodnie z przyjętą zasadą unikania mieszania funkcji, tylko w kilku budynkach są wybudowane usługi (sklepy, garaże, kotłownie). W większości usługi zlokalizowane są w wolnostojących pawilonach małej i średniej wielkości, wzdłuż ul. Wesołej i Zwierzynieckiej. Zabudowa osiedla odzwierciedla kolejne trendy budownictwa mieszkaniowego: od początkowego, gwarantującego stosunkowo dużą powierzchnię mieszkalną i ogródki przydomowe od strony wejść do klatek schodowych i balkonów z zejściem do ogródków, po oszczędnościowy - bez ogródków, ze zmniejszoną powierzchnią mieszkań, kuchniami z wejściem od pokoju dziennego, wreszcie ze ślepymi kuchniami. Spośród zabudowy usługowo – handlowej na uwagę zasługuje pawilon przy ul. Wesołej 18, w którym mieści się restauracja "Kaunas", z zachowaną na ścianie tarasu abstrakcyjną mozaiką zaprojektowaną przez białostockiego artystę malarza Antoniego Szymaniuka. Dzięki zaangażowaniu syna artysty Cezarego Szymaniuka w ostatnim czasie została ona wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa podlaskiego. Ciekawostką jest również budynek krytej pływalni przy ul. Mazowieckiej 39c, zbudowany w latach 1969-1971. Zrealizowano go w oparciu o projekt opracowany przez Biuro Studiów i Projektów Konstrukcji Stalowych „Mostostal". Prace specjalistyczne zostały wykonane przez Śląskie Przedsiębiorstwo Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Przemysłowych „Mostostal" w Zabrzu, natomiast pozostałe roboty przez Zakład Remontowo – Budowlany Spółdzielni. Nowatorskim rozwiązaniem użytym w białostockiej pływalni - jako drugie w kraju po Wrocławiu - są tu niecka basenowa z cienkich blach aluminiowych i przekrycia z ram stalowych stężonych płatwiami wykonanymi z blachy aluminiowej giętej na zimno. Jako pokrycie zastosowano płyty faliste z polskiego „metapleksu" – tworzywa sztucznego charakteryzującego się wysoką przepuszczalnością światła, niskim ciężarem właściwym oraz dobrymi własnościami termicznymi i mechanicznymi.

Dział: Obiekty A-Z

Dane adresowe

Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku Universitas Bialostocensis
ul. M. Skłodowskiej-Curie 14, 15-097 Białystok
  http://www.fundacja.uwb.edu.pl
  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.